Hilabetea: urria 2024

Emakume zoroak, galduak. Emakumea Babesteko Patronatua.

egilea:

Urriaren 30ean EMAKUMEA BABESTEKO PATRONATUEI buruzko kafe solasaldiaren arratsaldea da.

Gemma Piérola irakasleak erakunde horiek Nafarroan duten funtzionamenduari buruzko bere ikerketak erakutsiko dizkigu eta, ondoren, ahaztutako historia horiei buruzko eztabaida parte-hartzailea egingo dugu. Bizitzaren istorioak, minarenak, delikatuak, eta oso hunkigarriak. Kasu gehienetan ikusezin bihurtutako istorioak. Zorretan gaude zentro erlijioso horietatik igaro behar izan zuten emakume biktima horiekin guztiekin.

1941eko azaroaren 6an, Emakumea Babesteko Patronatua sortu zen, eta erakundea 1985era arte egon zen jardunean. Justizia Ministerioaren menpe egon zen organikoki, eta probintzia guztietan izan zituen ordezkaritzak. Bere helburu nagusia “eroritako emakumea askatzea eta erortzear zegoenari laguntzea” izan zen. Erregimen frankistaren balioekin bat zetorren jokabide-araudia zabaltzeaz eta ezartzeaz arduratu ziren. Zaintza sistema bat egin zuten, eta giltzapetzea eta zigorra terapia gisa erabili zituzten. Aldizka, moral publikoa ebaluatzen zuten estatistikak eta txostenak idatzi zituen. Portaera morala eraikitzeko tresna eraginkorra bihurtu zen. Kongregazio erlijiosoak patronatuko zentroen buru izan ziren, eta milaka haur, nerabe eta emakume heldu sartu zituzten bertan.

Hainbat erakunde publiko martxan jarri ziren Arriskugarritasun eta Errehabilitazio Sozialeko Epaitegiari emakumea “arrisku soziala” zela ebazten zuen epai irmo bat emateko beharrezko informazio guztia emateko. Prozedura nahiko erraza zen, eta kasu guztietan espedienteak banakakoak ziren. Gizarte arriskugarritasunaren deklarazioa eta neurri egokiak aplikatzea ofizioz susta zitezkeen, fiskaltzak eskatuta, polizia judizialaren edo partikularren salaketaren bidez. “Emakume idealaren, otzanaren, ukatuaren eta zintzoaren” eredu frankistari jarraitzen ez zioten jokabide guztiak kaltegarritzat eta kutsagarritzat jotzen ziren gizarte osoarentzat, eta, beraz, gizarte-ondasunaren mesedetan justifikatu zen haien espetxeratzea.

Une oro Eliza Katolikoaren laguntza izan zuen, babes morala eta legitimitate ideologikoa emanez. Erlijio-ordena ezberdinek, Oblatek eta Adoratrizeek aktiboki, erreformatorio, ikastetxe, etxe edo babesleku ugari eskaini zituzten emakumeen barneratze-espetxeratzeetarako.

Antropologian bizitza horiei buruz argi eta memoria pixka bat ematea planteatzen dugu. Familia kontrol sozialerako tresna gisa ere aipatu nahi dugu. Emakumeak, ama eta emazte otzanaz gain, diktaduraren ordena sozial eta ideologikoa islatu behar zuen. Hori guztia diskurtso zientifiko batean oinarrituta (faktore biologikoak, psikologikoak eta neurologikoak), Estatuari moraltasunaren kontrolean esku hartzeko aukera ematen ziotenak.

Patronatuaren zentroetan zeuden emakumeen eta kontrol, errepresio eta zigor makineria hori osatu zuten pertsona eta erakundeen ahanztura eta ikusezintasuna gainditzeak biktimen erreparazioaren alde borrokatzera eraman gaitzake. Istorio horiek ikusaraztera eta kontrol sozialerako modu honi eta beste batzuei buruz gehiago ikertzera animatzen dugu. Baita gaur egun GKE batzuek laguntza humanitarioaren izenean egiten duten lanari buruz ere.

Hona hemen hainbat esteka eta liburu kontsultatzeko, gure historiaren zati hau aurkitzen lagunduko diguten leihoak irekitzeko:

FILMMAKING FOR SOCIAL CHANGE ZINEMALDIA

egilea:

2024ko urriaren 22tik 26ra
CIVICAN, Pio XII.aren etorbidea
Iruñea

Aurten, aurreko edizioan bezala, Arakadiak Filmmaking for Social Change (Aldaketa Sozialerako Zinema) jaialdian parte hartuko du, euskarari eta gure hizkuntzak gizartean sortzen dituen amodio / gorroto sentimenduei buruzko jardunaldi aberatsa antolatuz. Zinemak, arteak eta literaturak gai honetan sakontzeko eta hausnartzeko aukera emango digute.

Jaialdiaren programazioari buruzko informazio gehiago nahi izanez gero, beti bezala
ikuspegi antropologikotik bereziki interesgarria dena, gonbidatzen zaituztegu zinemaldiaren
webgunea ikustera: https://filmmakingforsocialchange.org/eus/programa-24 /

Urriak 23, asteazkena:

17:30 Collage tailerra
Irakaslea: Raúl Oloriz Espinal artista nafarra, Nafarroako Iruña Tacto Sutil Kollage Taldea.
3. aretoa

18:00 Topaketa Liburutegian
Leticia Salcedo eta Regina Salcedorekin “Pequeño diccionario sentimental. 57 palabras para empezar a amar el euskera” izeneko liburuaren egileekin. Ibilbide gidatua eskainiko dute liburuaren ilustrazoekin osatutako erakusketaren barna. 4 ale zozketatuko dira bertaratutakoen artean.

19:00 BIZKARSORO proiekzioa
Josu Martínezek zuzendutako fikziozko film luzea.
2023. urtea. 82 minutu

Sinopsia: Bizkarzoro fikziozko herri batean, 1914 eta 1982 arteko bost istorio irudikatzen dira. Ahozko eta idatzizko testigantzetan jasotako benetako istorioak dira. Iraganean populazioa ia aldatu ez duen herri euskalduna da. Lehen Mundu Gerran Frantzian borrokatu beharko du eta gero nazien inbasioa jasan. Laburbilduz, bere nortasunari eta hizkuntzari, euskarari, uko egin beharko dio. Bere heriotza aurreikusita dago, arriskuan dago, eta nahita erasotua izango da aurreikuspen guztien aurka. Hiltzen bada ere, badaki frogak utziz autopsia egin daitekeela.

Eguneko gaiari buruzko eztabaida publikoarekin.

Doako sarrera lekua bete arte, baina beharrezkoa da izena ematea aldez aurretik posta elektronikoz: informacioncivican@fundacioncajanavarra.es
Nafarroako Kutxa Fundazioaren bidez (948 222 444) edo Civicaneko leihatilan
Pertsona bakoitzak gehienez 2 erreserba egin ditzake.