emakumea

Emakume zoroak, galduak. Emakumea Babesteko Patronatua.

egilea:

Urriaren 30ean EMAKUMEA BABESTEKO PATRONATUEI buruzko kafe solasaldiaren arratsaldea da.

Gemma Piérola irakasleak erakunde horiek Nafarroan duten funtzionamenduari buruzko bere ikerketak erakutsiko dizkigu eta, ondoren, ahaztutako historia horiei buruzko eztabaida parte-hartzailea egingo dugu. Bizitzaren istorioak, minarenak, delikatuak, eta oso hunkigarriak. Kasu gehienetan ikusezin bihurtutako istorioak. Zorretan gaude zentro erlijioso horietatik igaro behar izan zuten emakume biktima horiekin guztiekin.

1941eko azaroaren 6an, Emakumea Babesteko Patronatua sortu zen, eta erakundea 1985era arte egon zen jardunean. Justizia Ministerioaren menpe egon zen organikoki, eta probintzia guztietan izan zituen ordezkaritzak. Bere helburu nagusia “eroritako emakumea askatzea eta erortzear zegoenari laguntzea” izan zen. Erregimen frankistaren balioekin bat zetorren jokabide-araudia zabaltzeaz eta ezartzeaz arduratu ziren. Zaintza sistema bat egin zuten, eta giltzapetzea eta zigorra terapia gisa erabili zituzten. Aldizka, moral publikoa ebaluatzen zuten estatistikak eta txostenak idatzi zituen. Portaera morala eraikitzeko tresna eraginkorra bihurtu zen. Kongregazio erlijiosoak patronatuko zentroen buru izan ziren, eta milaka haur, nerabe eta emakume heldu sartu zituzten bertan.

Hainbat erakunde publiko martxan jarri ziren Arriskugarritasun eta Errehabilitazio Sozialeko Epaitegiari emakumea “arrisku soziala” zela ebazten zuen epai irmo bat emateko beharrezko informazio guztia emateko. Prozedura nahiko erraza zen, eta kasu guztietan espedienteak banakakoak ziren. Gizarte arriskugarritasunaren deklarazioa eta neurri egokiak aplikatzea ofizioz susta zitezkeen, fiskaltzak eskatuta, polizia judizialaren edo partikularren salaketaren bidez. “Emakume idealaren, otzanaren, ukatuaren eta zintzoaren” eredu frankistari jarraitzen ez zioten jokabide guztiak kaltegarritzat eta kutsagarritzat jotzen ziren gizarte osoarentzat, eta, beraz, gizarte-ondasunaren mesedetan justifikatu zen haien espetxeratzea.

Une oro Eliza Katolikoaren laguntza izan zuen, babes morala eta legitimitate ideologikoa emanez. Erlijio-ordena ezberdinek, Oblatek eta Adoratrizeek aktiboki, erreformatorio, ikastetxe, etxe edo babesleku ugari eskaini zituzten emakumeen barneratze-espetxeratzeetarako.

Antropologian bizitza horiei buruz argi eta memoria pixka bat ematea planteatzen dugu. Familia kontrol sozialerako tresna gisa ere aipatu nahi dugu. Emakumeak, ama eta emazte otzanaz gain, diktaduraren ordena sozial eta ideologikoa islatu behar zuen. Hori guztia diskurtso zientifiko batean oinarrituta (faktore biologikoak, psikologikoak eta neurologikoak), Estatuari moraltasunaren kontrolean esku hartzeko aukera ematen ziotenak.

Patronatuaren zentroetan zeuden emakumeen eta kontrol, errepresio eta zigor makineria hori osatu zuten pertsona eta erakundeen ahanztura eta ikusezintasuna gainditzeak biktimen erreparazioaren alde borrokatzera eraman gaitzake. Istorio horiek ikusaraztera eta kontrol sozialerako modu honi eta beste batzuei buruz gehiago ikertzera animatzen dugu. Baita gaur egun GKE batzuek laguntza humanitarioaren izenean egiten duten lanari buruz ere.

Hona hemen hainbat esteka eta liburu kontsultatzeko, gure historiaren zati hau aurkitzen lagunduko diguten leihoak irekitzeko: