Gure jarduerak

Kafe-solasaldi parte-hartzailea sanferminen inguruan

egilea:

Joan den ekainaren 16ko kafe-solasaldian, San Fermin jaiak nolakoak izatea gustatuko litzaigukeen, horien balizko eraldaketa eta prozesu horri Antropologiak egiten ahal dion ekarpenaz mintzatu ginen.

Sortutako 2 taldeetan, parte hartu genuenok jai-prozesuaren eta festaren egituraren arteko liskar sinbolikoaz aritu ginen. Ikuspegi estrukturalistatik begiratuta, haustura bat gertatzen da erakundeen botere-harremanen eta jaiak egiten dituzten  herritarren artean. Funtzio sinbolikoa lekuz aldatzen da, erakunde-botereak nahi duen aldaketaren erakusgarri. Prozesuan sanferminetako programa bat dago, baina pertsonek, beren sormen eta berezkotasunarekin, aldaketa berriak azaltzen dituzte, festaren oinarria aldatuz espazio-denboraren, egoeraren eta elkarreraginaren arabera.

Aztertu zen nola bideratzen den jaia hainbat jarduera, ekitaldi, barraka, postu eta zeharkako beste forma kapitalisten kontsumoan oinarrituta.

Era berean, aipatu zen nola ulertzen den jaia eguneroko arauetatik askatzeko modu gisa, egunerokotasunetik norberaren egitea mugatzen duen horretatik askatzeko. Festan gertatzen diren ekintza indibidualak grabatu eta sare sozialetan argitaratzen dira gertatutakoak agerian utziz edo etikoki eta moralki zalantzan jarriz. Arauaren askapenaren muga non dagoen planteatzen da.

Jaiaren historia osoan zehar haren egituraz eratzen duen iruditeria bat bilatzeko asmoa ez da eraikitzailea, festak bere muinari eusten jarrai dezan. Giza taldeen ekintzek ematen diote funtsa eta zentzua festari; jaiaren muina bermatze aldera aldaketa berriak proposatzen dituzten kolektiboek hain zuzen ere. Azken hiru urte hauetan jarrera positiboak finkatzen ari dira hausnarketaren bidez, hala nola animalien ongizateari edo emakumeen aurkako indarkeria fisiko eta sinbolikoari buruzko galderak.

Zezenketen alternatibak planteatzen dira. Ideiak sortzen dira (meriendak hainbat espaziotan musikarekin, ikuskizun desberdinak nahasten joatea plazako arratsaldeetan). Era berean, entzierroa ez den beste modu batean baloratzen dira zezenketak, sanferminetako nortasun-ikur gisa.

Badira tokiko sanferminak berreskuratzea aldarrikatzen duten pertsonak, hala nola San Fermin Txikito, egungo merkantilismoa baztertuz. Bisitariek, giro ona badago, etortzen jarraituko dute.

Bada sentimendu bat azken urteotan pertsonok kaleen kontrola galdu duguna eta desmobilizatuago gaudena. Udalarekin gatazkak daudenean, gaur egun Herri Sanferminen irteerarekin eta festaren erdiguneko migratzaileen kolektiboarekin gertatzen den bezala, ideia berriak eta hobeak agertzen dira sanferminetako tradizio berriak sortzeko.

Agintariekin (denekin) gatazkak iraunkorrak eta beharrezkoak dira borroka sinboliko honetan.

Herritik abiatzen diren aldaketa berriak sortzeko, oso garrantzitsua da Iruñean egindako lana, baina baita Nafarroako auzo eta herrietan ere, horietan parte-hartze handiagoa gertatzen baita.

Sanferminak bertaratzen diren pertsona ezberdinen integratzaileak dira, baita espazioan kolektibitate garrantzitsuago baten ideien integratzaileak ere. Peñak ezinbestekoak dira oraindik, beharrezkoak diren aldaketak bultzatzeko festa aberastu dadin eta fosildu ez dadin.

Plazaran gune bat sortzea planteatzen da, aldian-aldian bilerak egingo dituena eta herritar guztiei irekia egongo dena, sanferminak eraldatzeko ideiak planteatzeko, jaietan pertsona guztiok goza dezagun, zoriontsuagoak izan gaitezen, berdintasunezkoagoak, eta animaliekiko errespetu handiagoa izan dezagun. Peñek lankidetzan aritzeko eta emaitzak zabaltzeko konpromisoa hartu dute.

SANFERMINAK

egilea:

SO GELDITUKO GARA ALA EGINGO DITUGU?

Datorren ostegunean, ekainak 16, arratsaldeko 19: 00etan, Plazara guneko San Marco Piazzan kafe-solasaldi berri batekin itzuliko gara. Oraingoan, sanferminen inguruan arituko gara, gai hurbila, jai-girokoa, baina eztabaidak ere sortzen dituena.

Begirada antropologiko batekin, egun batzuetan Iruñeko pertsonengan eraldaketa bat eragiten duen Jaiaz hausnartzea nahi dugu. Pertsona bakoitzarentzat sanferminek esanahi desberdina dute.

Jardunaldi honetan, sanferminei buruz, gure jai-ereduari buruz eta sanferminen berezko parte-hartze maila eta bat-batekotasunari buruz hitz egin eta entzun nahi dugu, giro lasaian.

GERRA ETA ARRAZAKERIA

egilea:

Kafe-solasaldi mamitsua gerren eta arrazakeriaren inguruan

Joan den maiatzaren 5ean Plazara gunean egindako kafe-solasaldia guztiz interesgarria izan zen. Bertaratutakoek

gerren eta babes eta harrera bila joandako pertsonen inguruko kezka azaldu zuten.

Ikuspegi antropologikotik azaldu zen nola eraikitzen ziren ideologia arrazistak, nola jarduten zuten estrategikoki, eta zer funtzionaltasun hartzen duten beren asmoen arabera. Gainera, Verena Stolcke antropologoaren lana eta fundamentalismo kulturala ulertzeko egindako ekarpena azaldu ziren.

Jatorriaren arabera pertsona horiei ematen zaien trataerari buruz eztabaidatu zen, baita gizarteko sektore jakin batzuetan agertzen den arrazakeriari buruz ere.

Solasaldia bi taldetan antolatu zen, arazo horren inguruan eztabaidatzeko eta, azkenik, gainerako partaideekin partekatzeko.

Ondorio gisa, taldeek honako hau ezarri zuten:

– Arrazakeriak ez dira urrutiko lekuetan gertatzen, gure egunerokotasunean ikus ditzakegu. Bazterketa-moduak talde barruan ere gertatzen dira.
– Arrazakeriek izaera psikologikoko hasierako motibazioa dute: bestea mehatxutzat hartzen da.
– Baztertze-moduak, diskurtso arrazista eraikitzeko estrategia gisa, ez dira soilik etnia baten erreferentziazioaren ezaugarri fisikoen eta/edo ustez herentziazkoak eta erabakigarriak diren ezaugarrien arabera gertatzen. Fundamentalismo kultural baten ondorioz ere gertatzen dira, non bazterketa-moduak kategorietan oinarritzen diren, hala nola klasea, estatusa, rola, sexua, etab.

– Arrazakeriak estrategia ideologikoak dira, besteen gaineko ekintza batera daraman asmo bat justifikatzen saiatzen diren heinean; beste batzuekiko menderatzea legitimatzeko modu bat dira.
– Autokritika egin behar da, arrazakeria gugan guztietan txertatuta dagoela ikusarazteko.
– Errazagoa da baztertzea, bizikideen artean hegemonia kategorikoa dagoenean. Aniztasunean bizi garenean, ez da bazterkeriaren aurreiritzi eta estereotipo kategorikoen eraikuntzan oinarritzen.
– Arrazakeriek hierarkia bat ezartzen dute giza taldeen artean. Izan ere, guk uste dugunarekin antzekotasunak dituztenek elkartasun eta babes handiagoa lortzen dute desberdinagotzat jotzen ditugunek baino. Lehen eta bigarren kategoriako atzerritarrak eta etorkinak daude.

– Ukraina/Errusiako gerra gertukotzat jotzen dugu, ukrainarrak europarrak diren heinean, eta hirugarren Mundu Gerra baten balizko mehatxuaren irudia sustatzen da, guztioi eragingo ligukeena.
– Arrazakerien eraikuntza ideologikoa ez da libratzen interes instituzionalizatuetatik: ekonomikoak, politikoak, diskurtsoaren irudikapenak zuzentzen dituzte, etorkinei Europako eta Ipar Amerikako estatu-nazioetarako sarbidea errazteko edo zailtzeko. – Horri buruzko ezagutza kritikoa zabaltzea ezinbestekoa da arrazakeriaren oinarri diren aurreiritzi eta estereotipoei aurre egiteko. Alteritatearekiko enpatia ezinbestekoa da.
– Integrazioa, akulturazioa, asimilazioa. Beharrezkoa al da batzuen eta besteen kultura inposatzea, espazio komun batean elkarrekin bizitzeko?
– Gerrak eta arrazakeriak: etnozidioa, genozidioa, biek nahi duten interes komuna (ekonomikoa, baliabide naturalak, geoestrategikoak) partekatzen duten giza taldeen artean kategorizatu eta nabarmendu beharreko muturreko ideologiak artikulatzearen ondorioak dira. Arrazakeriak indarkeriaren muturreko ekintza justifikatzeko moduak dira, hau da, gerra-adierazpenak

“Gerrak eta arrazakeria” hurrengo kafe-solasaldia Plazara gunean

egilea:

Datorren ostegunean, maiatzaren 5ean, arratsaldeko 19:00etan, Plazara gune komunitarioko Piazza San Marco aretoan, kafe-solasaldi berri bat egingo dugu. Oraingo honetan, egungo beste gai bat jorratuko dugu, gerrak eragiten dituen ondorioak errefuxiatuen etorrerarekin eta eskaintzen ahal zaien harrerarekin. Aurreko solasaldian bezala, kafe bat hartuko dugu eta, aldi berean, sortzen diren egoerak ikuspegi antropologiko batekin partekatuko ditugu, giro lasaian eztabaidagune bat irekiz.

Harrera ona izan du lehen kafe-solasaldiak

egilea:

Joan den ostegunean, martxoaren 31n, Arakadiak antolatutako kafe-solasaldien zikloari ekin genion. Harrera ona izan zezakeela pentsatuz egin genuen, eta ez zigun huts egin. Jatorri askotako hemezortzi pertsona etorri ziren, lanbide desberdinetakoak eta pentsamolde askotarikoak. Solasaldia arina izan zen eta jendearen parte-hartzea dinamikoa. Bertaratutakoek beren esperientziak, iritziak edo nahiak kontatu zituzten giro adeitsu eta lasaian. Laburbilduz, zalantzarik gabe, esperientzia guztiz gogobetegarria izan zela esan dezakegu.

Jorratu beharreko gaia: garapenak, gobernuekiko eta botere nagusiarekiko harremanek eta Gobernuzko Kanpoko Erakundeek horri buruz duten ikuspuntuak oso gai interesgarrien bilduma anitza eman zuten fruitutzat, baina, guztien gainetik, mendebaldearen pentsamendu guztiz etnozentristak duen indarra, gaizki deituriko gizarte garatu eta azpigaratuen gainean. Gure mundua zatitzen dugun kategorizazioak aldatzeko beharra, bertan bizi diren pertsona guztiena. Kostuetan/onuretan oinarritutako hizkuntza komertzial soila eraldatzearen garrantzia, kultura, tradizioak eta laguntza jasotzen duten herrien jakintza kontuan hartuko diren beste batetik. Proiektuak sortzea ezinbestekoa da, ez bakarrik gure ustez behar dutenerako, baizik eta herriek benetan eskatzen dutenerako. Lagundu bai, baina benetako laguntza izan dadila, barrutik pentsatua eta mundu guztiaren jakintza errespetatuz. Hau da antropologia eta hau da solasaldi hauen bidez transmititu nahi duguna; denok gara gizaki berdinak desberdintasunean eta, aniztasun hori, gure aberastasuna da.

Kafe-solasaldien ziklo honetan zehar esperientziak, jakintzak eta hitzak partekatzen jarraitzea espero dugu.


Eskerrik asko guztioi erakutsitako interesagatik.

Lehenbiziko kafe-solasaldia Plazaran

egilea:

Martxoaren 31n Arakadiak antolatutako lehenbiziko kafe-solasaldia izango da.

Solasaldi horien helburu nagusia antropologia interesa duten pertsona guztiei hurbiltzea da, modu erraz, lagunarteko eta argi batean. Hori lortzeko, interesgarriak iruditzen zaizkigun eta ohikoa ez den ikuspuntu batetik ikus daitezkeen gaiak aukeratu ditugu, antropologiarena, hain zuzen ere.

Inaugurazio-saioan garapenerako laguntzak, ongi egindakoak eta akatsak aztertuko dira, bai eta egoeraren azterketa ikuspegi antropologikotik egitearen garrantzia ere.

Proiektu berri hau ezagutzera gonbidatzen zaituztegu. Kafea egongo da (jakina), konpainia ona, elkarrizketarako gogoa, eta… zergatik ez, eztabaidarako gogoa.

Quedó sorprendido cuando las aldeanas,
lejos de agradecerle las nuevas
instalaciones, se quejaron: “Ay
ingeniero, ¿por qué nos castiga?”

Arakadia antropologia-elkartearen aurkezpena

egilea:

Arakadia antropologia sozial eta kulturalarekin zerikusia duten pertsonen topagunea da. Diziplina horretatik sortzen diren kultura-ezagutzak ikusaraztea eta zabaltzea bultzatu nahi du. Talde-lanean oinarrituta, gizarte osoarentzako antropologia praktikoa sortzea proposatzen du.

Otsailaren 16an, asteazkena, elkartearen aurkezpen irekia egin genuen Urrutiko Hezkuntzarako Unibertsitate Nazionalaren (UHUN/UNED) Iruñeko egoitzan. Lekua ez da kasualitatea, kide fundatzaileek antropologia ezagutzak toki honetan egin bai zituzten eta  bertan ikasketa-talde bat osatu zuten, elkartearen hazia izango zena.

Oraingo honetan, zenbait kidek antropologiara nola iritsi ginen azaldu genuen, zergatik erabaki genuen Arakadian sartzea eta gure lan-esperientzia eta ikerketa antropologiko batzuk azaldu genituen. Bukatzerakoan, kontsultarako eta iruzkinetarako gune bat ireki zen, eta hitzaldian egon zirenek elkartearen eta bere jardueretan parte hartzeko interesa adierazi zuten.

Aurkezpen aurreko une bikaina nabarmenduko genuke. Konturatu ginen hiru aulki baino ez zeudela aurkezleendako eta gu zazpi ginen. Oso modu dibertigarrian konpondu genuen arazoa, aulki dantza eginez, azalpen bakoitza amaitzen zen aldiro tokiz aldatuz. Saiakuntza batzuen ondoren, xehetasun handiz lortu genuen antolakuntza. Uste dugu jarrera horrek Arakadiaren espiritu kolektibo eta horizontala erakusten duela. Asko gozatu genuen, aurkezpen honetan  parte hartu zuten eta UHUNen harrera onaz

BAGINEN BAGARA. Emakume Artistak: ikusgarritasun(ez)aren logikak

egilea:

Otsailaren 15ean, Donostiako San Telmo museoa bisitatu genuen, aldi baterako erakusketarako proposamen interesgarri batek erakarrita: “BAGINEN BAGARA. Artista emakumeak: ikusgarritasun(ez)aren logikak”.

San Telmo museoaren proiektuko komisarioak Haizea Barnecilla eta Garazi Ansa dira. Erakusketa San Telmo museoaren proiektu baten parte izanik. Bere bildumako emakumeek egindako lana ikertzen eta dokumentatzen da. Lanean hasi eta gero, Gordailuan dauden eta Gipuzkoako Foru Aldundiarenak diren obretara zabaltzea erabaki zuten. Prozesu horrek guztiak aukera ematen du Gipuzkoan bilduma publikoak nola eraiki diren aztertzeko. Era berean, artistek zer ikuspen izan duten eta zer tratu jaso duten ikertzen da. Azterketa honen harira, Kutxa Fundazioaren obrekin kontatu zuten. Horiekin lehiaketen garrantzia irudika daiteke eta bereziki Gipuzkoako Emakume Pintoreen Lehiaketarena.

Bi urteko lana, aldi baterako erakusketarekin amaitu da. Barnecilla eta Ansak, argi utzi dute, artista emakumeen ehunekoa oso txikia izan dela bildumetan. Gabezia horren zergatia eta hori eragiten duten sustraiak aztertu dituzte. Artearen munduan, museoek funtsezko zeregina izan dutela emakume artisten lanek jasan duten bazterketan edo gutxiespenean, argi uzten dute. Erakusketa honen bidez, emakumeek sortutako funtsen obrak ikusarazi eta balioesten dira. Beste asmo bat da,  emakumeek sortutako artea agerian utziko duten diskurtso eta ikerketa politika berriak, hala nola obrak eskuratzeko eta erakusketetarako argudioak azaltzea.

Artearen Historian, gizonezkoen gehiengoaren egungo diskurtsoa aldatzea lan nekeza eta konplexua da. Emakume artistak une jakin bateko sortzaile eta bizikide gisa, bilakaera artistikoko gainerakoekin partaide gisa sartzeko, beharrezkoa da museoen, kritikaren, enkante-etxeen, arte-merkatuaren, heziketa-proiektuen, analisi kritikoen, bistaratze-politiken eta abarren inplikazioa. Emakume artisten bazterketaren erantzule izan diren museoen eta Artearen Historiako logiken zereginera hurbiltzeko helburua betetzen du erakusketa honek.

Aldi baterako erakusketa baino lehen, hiru hitzaldi aurkeztu dituzte emakumeek museoetan eta artean duten lekuari buruz gogoeta egiteko:

“Emakumeen artisten erakusketak vs erakusketa feministak”; Isabel Tejeda–San Telmo Museoa

Isabel Tejeda, Murtziako Unibertsitateko irakasleak, Espainiako estatuan emakumeak bakarrik protagonista dituzten lehen erakusketetako batzuk aztertzen ditu. Ikuspen iraunkorreko estrategia hau, joan den mendeko 90eko hamarkadatik aurrera tesi feministen diskurtsoak txertatzearekin konparatuko da.

“Emakume artistak eta autoordezkaritzako praktikak XX. mendean”; Patricia Mayayo | STM

Hautatutako kasu batzuen bidez, XX. mendean emakume artistek garatu dituzten irudikapen-estrategiak aztertzen ditu hitzaldi honek. Emakumeentzat, “Niaren eszenaratzea” tresna garrantzitsua izan da artista gisa zuten posizioa baieztatzeko, ezagutuarazten ez zituzten sistema batean, baita bere garaian nagusi ziren genero-eredu batzuk zalantzan jartzeko.

Patricia Mayayo Madrilgo Unibertsitate Autonomoko irakaslea da.

“Emakumeak abangoardien arte-eszenan”; Concha Lomba–San Telmo Museoa

Concha Lomba Zaragozako Unibertsitateko irakaslea da.

Gizarte antropologia martxan. Arakadia Antropologia Elkartearen aurkezpena

egilea:

Atsegin handiz gonbidatzen zaitugu Arakadia Elkartearen aurkezpenera Iruñeko UNEDen (UHUN), otsailaren 16an, asteazkenean, 19:00etan.

Talde erakusketa bat izanen da, eta bertan, lehen pertsonan, antropologiako lanez eta esperientziez hitz egingo da, bai UHUN barruan egindako ikasketetaz, bai ondorengo garapenetaz. Parte hartzeko giroa sortu nahi genuke, galderak, erantzunak eta kezkak trukatzeko. Hemen gauden pertsona batzuk Iruñako UHUNean  ikasi dugu eta bertako ikasleen zailtasunak hurbiletik ezagutzen ditugu.

ARAKADIA Antropologia Elkartea, antropologiako profesionalek, ikasleek eta analisi soziokulturalean interesa dugun pertsonek osatzen dugu. Antropologia, mundu globala ulertzen lagun diezaigukeen diziplina da, baina baita ere egoera lokalak ikertu eta ulertzeko diziplina. Elkartea modu horizontal eta demokratikoan egituratu da, eta antolamendu gardena, parte-hartzailea, independentea eta plurala izan nahi du.

Aukeratutako izena, ARAKATU euskal hitzaren (aztertu, ikertu, analizatu) eta ARCADIA grekoaren arteko nahasketa da, gizakiok gizartean imajinatzen eta praktikatzen ditugun komunitateen erreferentzia-ikur gisa ikusiz.

Gure asmoa topaketarako eta komunikaziorako gunea izatea da. Antropologia oso ezezaguna da oraindik jendartearen zati handi batentzat; horregatik, tresna bat izan nahi genuke gizartean ikusgarritasuna eta ezagutza publikoa lortzeko; talde-lanaren bidez, jendartearen eskura dagoen antropologia bultzatzen dugu.

Gure partaidetza-kulturakoak ez diren beste pentsamolde batzuei buruzko begirada gogoetatsua erakutsi nahi dugu, begirada bitxia, Bestea aurkitzen lagunduko diguna, besteen ohiturak eta norberarenak modu trinkoan eta arrazoituan aztertzen dituen begirada. Epaiketarik, sailkapenik edo aurreiritzirik gabeko begirada; izan ere, antropologia etengabe eraikitzen ari den ezagutza/zientzia da, egia absoluturik gabea. Historiari eta orainari buruzko begirada. Gizakia, pertsonak, analisi soziokulturalaren ardatzean kokatzen dituen begiradan oinarritzen da. Uste dugu aldaketa kultural azkarren eta identitatearen birkonfigurazioen garaietan beharrezkoa dela kulturak ulertzeko begirada bat izatea, baina horrek ez du esan nahi arlo guztiak partekatzen ditugunik.

ARAKADIAko kideok konpromisoa hartu dugu gure azterketa eta ikerketa-lanetan kode etikoa erabiltzeko, giza eskubideak, sozialak, zibilak, politikoak eta ekologikoak kontuan izanik.

ARAKADIAk ikasleentzat eta elkartekideen prestakuntzarako euskarri izan nahi du. Ikerketa-proiektuak sustatu nahi ditugu, ezagutza antropologikoa zabaldu nahi dugu, azaleratzen ari diren eta jendarte osoa kezkatzen duten fenomeno sozial eta kulturalak aztertzeko guk ere geure harri-koskorra ekarri nahi dugu. Eta hori guztia ikuspuntu holistiko, konplexu eta zorrotzetik.

Arakadia aurkezpen publikoa

egilea:

Joan den urtarrilaren 15an gure lehendabiziko ekitaldi publikoa izan genuen. Condestableko mintzaldi aretoan eta jendez gainezka aurkeztu genuen gure taldea eta testuinguru horretan izan genuen Carmen Gregorioko «Mis recorridos por la antropología social» mintzaldia.

Hona hemen ekitaldi osoko bideoa: