Iraganeko elkarrizketak berreskuratzen jarraitzen dugu. Kasu honetan, Txuri Ollori Eguzki Irratiko Pasealeku irratsaioan egindako elkarrizketa da, 2023ko martxoaren 21eko kafe-solasaldiaren inguruan, non Gaz Kaló elkarteko kideek parte hartu zuten.
Elkarrizketa Ikusizko Antropologiaren inguruan
Eguzki Irratiko elkarrizketak gogora ekarri nahirik, hona hemen Pasealeku irratsaioan Txuri Ollo Gorritiri egindako elkarrizketa Ikusizko Antropologiari buruzko ikastaroaren inguruan. Ikastaro hori Urrutiko Hezkuntza Unibertsitate Nazionalak Arakadiarekin batera antolatua izan zen 2023ko apirilaren 24tik 28ra.
Hizkuntzari buruzko elkarrizketa Eguzki Irratian
Txuri Ollok hizkuntzaren erabileraren analisia egin du, eta horrek izan dezakeen eragina aztertu du Pasealeku irratsaioan. Elkarrizketa azaroaren 21eko “Hizkuntza, komunikaziotik kontakizunera” kafe-solasaldiaren baitan egin da.
ENTZUN ELKARRIZKETA
Elkarrizketa Txuri Ollori Eguzki Irratian
Txuri Ollok ekonomia solidarioaren inguruko hausnarketa egin du Eguzki Irratiko Pasealeku irratsaioan. Elkarrizketa hau urriaren 24an “Ikuspegi antropologikoa Ekonomia Solidarioari. Neoliberalismoa edo beherakada” izeneko kafe-solasaldiari buruzkoa da.
ENTZUN ELKARRIZKETA
Emakumeen aurkako indarkeria. Bideoa
Hemen uzten dugu abenduaren 12ko hitzaldiaren grabazioa
HITZALDI PARTE-HARTZAILEA: EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA
-Abenduaren 12an, asteartea, 18:00etan
-Jus la Rotxako, 5. aretoan.
-Hizlariak
Esther Fernández Arjonilla, genero-indarkeriari eta emakumeari buruzko instrukzioko epailea.
Juana Azcárate Seminario, PSIMAEko psikologa juridikoa eta forentsea, biktimei laguntza integrala Nafarroako Gobernutik.
Rebeka Palacios Sánchez, ARAKADIA antropologia elkarteko antropologo soziala eta kulturala.
Txostengileek informazio ordu bat emanen dute biktimentzako eta akusatuentzako, tratu txar jarraituen indarkeriaren testuinguruan, lehen laguntza psikologiko eta juridikoekin lotutako ezaugarriei buruz.
Esther, epaile gisa, salaketa egiten den unetik hasita ematen den laguntza juridikoan oinarrituko da. Kautelazko neurriak, egitateen ikerketa.
Juanak, psikologoa bezala, biktima eta akusatua suspertu eta integratzeko eskaintzen diren tratamendu psikologikoak deskribatuko ditu.
Rebekak, azalduko du zer ekarpen egin diezaioken Antropologiak, jakiteko zergatik duen garrantzia jendartean emakumeen aurkako indarkeriak.
Gainera, psikologiak indarkeriaren testuinguruan duen garrantzia azpimarratuko da. Tratamendu psikologikoak laguntza sozialetik eta politika publikoetatik eskaintzen dituen programak bezain garrantzitsuak dira, birgizarteratze-lan egokia egin ahal izateko, biktimei ez ezik akusatuei ere dagokienez.
Hori dela eta, psikologiak zeharkakotasuna hartu beharko luke esparru juridikoetan eta gizarte-asistentzian, ez laguntza gisa, baizik eta behar duen pertsonarekin lan bateratu derrigorrezkoa egin beharko litzateke, jendartean elkarrekin bizitzeko behar bezala gaituta den oniritzia jasotzeko.
Hizkuntza: Komunikaziotik kontakizunera
Hilabete honetarako Arakadiaren proposamena, hizkuntzaren erabileraren analisia eta horrek izan dezakeen eragina aztertzen du, bai pertsonen gogoetan, bai ezartzen diren gizarte eta botere sistemetan ere.
Antropologiaren ikuspuntutik, hizkuntza da ziurrenik gizakien eta gainerako animalien arteko ezaugarririk bereizgarriena eta historian zehar kulturak, teknologiak eta sistema politikoak garatzen ahalbidetu duenak.
Bestalde, neurolinguistikaren ikuspuntutik, hizkuntza eta pentsamenduaren arteko harreman estuak, agerian uzten digu hizkuntzaren erabilerak identitate pertsonal eta kolektiboaren sorreran izan dezakeen eragin izugarria, baita giza harremanetan ere.
Erakunde, gobernu eta korporazioen atzetik dauden benetako interesak, gehienetan, arrotzak dira herriarentzat eta informazio eta prestakuntza nahikoa falta zaigu interes partikularren istorio ezkutuen egiazkotasunari buruzko ondorioak ateratzeko.
Azkenik, galdera hauek planteatzen dira: Benetan ezagutzen ahal dugu zein sistematan bizi garen? Jakitun al gara? Geure burua manipulazio horretatik babesteko tresnak al ditugu? Istorioetatik haratago entzuteko, ikusteko edo ikertzeko prest al gaude?
Kafe-solasaldi hau pertsonen bizitzak eraikitzen dituzten oinarri batzuei buruz hausnartzeko aukera gisa aurkezten da, baita irekitasun eta entzute aktiboko ariketa praktiko bat egiteko ere.
“Elikaduran antzinatik berritasunerako ibilbidea: txerria, ogia eta gazta”
Joan den urriaren 7an, gure lankidetzarekin batera, Erron, Elutseder kultur elkarteak antolatutako hitzaldia izan zen. ElutsederrekErroibarko kultura, historia eta ohiturak zaindu, zabaldu eta sustatzen lan egiten du. Ondare pribatua eta ukiezina bildu, zaindu, aztertu eta zabaltzeko. Hitzaldiaren izenburua hau izan zen: “Elikaduran antzinatik berritasunerako ibilbidea: txerria, ogia eta gazta”. Rebekak eta Albertok, Arakadiako kideek, eman zuten.
Entzuleek aretoa bete zuten eta nabarmentzekoa izan zen gazteek zuten ezagutzeko grina eta adineko pertsonen beren bizipenak kontatzeko gogoa.
Jaiek txerriaren inguruan izan zuten garrantziari buruzko ibilbide historikoa egin zuen Albertok (katolizismoaren gorespena eta judu konbertitu susmagarrienganako jazarpena). Matatxerri tradizionalari buruz hitz egin zen, xahutasunaz eta satsutasunaz (hilekoa zeukaten emakumeek ezin zuten janaririk manipulatu), elkarrekikotasun-ekonomiaz (auzokoen artean “txerri puskak” banatzeak beste etxeetara), sinesmenez, superstizioez, festez, erritualez, sinbologiaz eta txerri-hilketaren inguruko hizkuntza-ondareaz.
Rebekak, berriz, ogiak eta gaztak Erroibarren izan zuten gizarte eta kultura-balioaz hitz egin zuen, baita ingurunearekin duen loturaz ere. Ugalketa tradizionaletik (laborantza, elaborazioa eta kontsumoa) ekoizpen-ziklo kapitalistara (ekoizpena, banaketa eta erabilera) igarotzeko prozesuaren azterketa sozioekonomikoa azalduz. Nola pasatu zen biziraupenetik gizabanakoaren eta berritasun estatusaren aitortzara. Era berean, azterketa sinbolikoa egin zuen, ogiak gure pentsamoldeari zer esanahi eta zer zentzu logiko ematen dion kontuan hartuz, jatorrian elikagaiak ulertzeko modua aztertuz eta balio sozial eta kulturala nola ematen zaien arrazoituz.
Antropologia ekonomikoari buruzko solasaldia
Ikuspegi antropologikoa ekonomia solidarioari izango da Arakadia elkarteak hilabete honetan egingo duen proposamena. Gizarte modernoek azken berrehun urteetan izan dituzten eredu ekonomiko desberdinak eta politika ekonomiko horiek munduko biztanle gehienentzat izan dituzten ondorio larriak aztertuko ditugu.
XVIII. mendean liberalismoa agertu zenean eta Laissez Faire eredua sortu zenean, merkatu sistema bat sortu zen, ekonomian aldaketak eskatzen zituen gizarte bat antolatu zuena eta mundu mailan paradigma aldaketa bat eragin zuena, hau fede bihurtuz. Horrela, merkantziak eta manufakturatutako produktuak oztoporik eta lehiarik gabe ibili ziren, baina protekzionismo argiarekin Europako herrialdeen interesak babesteko.
Reagan eta Thatcher boterera igotzearekin batera sortu zen gerra hotzaren amaieraren ondoren bultzatu zen neoliberalismoak, ordea, merkatuan ia inolako esku-hartzerik gabeko sustapenean eta ekintzailetza-askatasunean oinarritutako gobernu-modalitate bat planteatzen du. Merkatu hori berez arautzea sustatzen zen. Politika horiek estatuen esku-hartze txikia ekarri zuten, baita politika fiskal murriztaileak ere, kontsumoaren gaineko zergen igoerarekin, gastu publiko txikiagoarekin eta pertsona eta erakunde guztiek desaforatutako politika kontsumista batekin. 2007ko krisien eta COVIDaren ondorioz, sistema ekonomiko horrek egiaztatu du ez dituela konpontzen gure gizarteak dituen arazoak, hala nola desberdintasun soziala, langabezia, pobrezia edo bazterketa. Gainera, ekonomia horrek berekin dakarren lehengaien gehiegizko kontsumoak eta hondakinen ekoizpenak klima-aldaketa oso larria ekarri du planeta mailan.
Sistema neoliberalak herrien arteko diskriminazioa ahalbidetzen du, lehengaien kontsumoak desberdintasun gehiago sorraraziz eta beste herri batzuetan pobrezia eta gosea dakarten manufakturatutako produktuen kontsumoa bultzatuz. Planetako baliabideak agortzen ari dira, eta ingurumenarekin orekatuagoa den kontsumo-gizarte baterantz jo behar dugu. Gaur egun, mundu-mailako aldaketa-korronte bat dago, paradigma horretan aldaketa bat bultzatzen duena, eta “beherakada” deitzen zaio. Pentsamendu sozial, ekonomiko eta politiko horrek pertsonen, animalien eta naturaren arteko harreman orekatuagoa lortu nahi du, aurreko sistemak dakarren ekoizpena eta kontsumoa murriztearen funtsezko ideiarekin.
Eta zertaz ari gara osasun mental kolektiboaz ari garenean?
Joan den irailaren 20an Arakadiak ondoko kafe-solasaldia ospatu zuen “Antropologia Osasun Mental Kolektiborako. Tresnak existentzia osasungarri bat lortze aldera”. Bertan, honako gai hauei buruzko galderak egin ziren: zer den osasun mental kolektiboa, zer egoerak eragiten duten osasun mentalean, zer egin dezakegun kolektiboki osasun hori hobetzeko eta zer ekarpen egin dezakeen Antropologiak gai horretan.
ESTEKA honetan, saioan landutako testua aurkituko duzu. Testu horrek planteatutako galderei erantzun batzuk ematen lagun diezaguke.
